در دنیای پزشکی امروز، شیمی درمانی در جراحی سرطان ریه نقش محوری ایفا می‌کند. سرطان ریه یکی از شایع‌ترین و کشنده‌ترین انواع سرطان‌ها در جهان است و درمان آن اغلب ترکیبی از روش‌های جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی را شامل می‌شود. تصمیم‌گیری در مورد زمان انجام شیمی‌درمانی – قبل یا بعد از جراحی – می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر نتایج درمان داشته باشد. این مقاله به بررسی جنبه‌های مختلف شیمی درمانی در جراحی سرطان ریه می‌پردازد، از جمله مزایا، معایب و نقش متخصصانی چون دکتر کتایون رحمدل را در این فرآیند بررسی می کند. با توجه به اهمیت تشخیص زودهنگام و درمان دقیق، درک این موضوع می‌تواند به بیماران کمک کند تا انتخاب‌های آگاهانه‌تری داشته باشند.

انواع سرطان ریه

سرطان ریه معمولاً به دو نوع اصلی سرطان ریه سلول کوچک ((SCLC  و سرطان ریه سلول غیرکوچک (NSCLC) تقسیم می‌شود، لازم است بدانید  که NSCLC حدود ۸۵ درصد موارد را تشکیل می‌دهد. در مراحل اولیه این بیماری، جراحی درمان اصلی است، اما شیمی درمانی در جراحی سرطان ریه می‌تواند به عنوان مکمل استفاده شود تا شانس موفقیت را افزایش دهد. طبق آمارهای جهانی، نرخ بقای پنج‌ساله برای بیماران مبتلا به NSCLC در مراحل اولیه با ترکیب جراحی و شیمی‌درمانی می‌تواند تا ۵۰-۷۰ درصد برسد، در حالی که بدون انجام شیمی‌درمانی درصد آن پایین‌تر است.

شیمی‌درمانی نئوادجوانت: درمان قبل از جراحی

شیمی درمانی در جراحی سرطان ریه به صورت نئوادجوانت ((Neoadjuvant  به معنای استفاده از داروهای شیمی‌درمانی قبل از عمل جراحی است. هدف اصلی این رویکرد، کوچک کردن اندازه تومور سرطانی است تا جراحی آسان‌تر و مؤثرتر شود. در این روش، داروهایی مانند سیس‌پلاتین، کاربوپلاتین یا پمترکسد اغلب به صورت ترکیبی تجویز می‌شوند.

یکی از مزایای کلیدی شیمی‌درمانی نئوادجوانت، امکان ارزیابی پاسخ تومور به درمان است. اگر تومور به شیمی‌درمانی پاسخ دهد، می‌توان پیش‌بینی کرد که درمان سرطان ریه پس از جراحی نیز موفق خواهد بود. علاوه بر این، این روش می‌تواند سلول‌های سرطانی میکروسکوپی که ممکن است در بدن پخش شده باشند را از بین ببرد و خطر متاستاز را کاهش دهد. مطالعات نشان می‌دهند که در بیماران مبتلا به NSCLC مرحله III، شیمی‌درمانی نئوادجوانت می‌تواند نرخ بقای بدون پیشرفت بیماری را تا ۲۰-۳۰ درصد افزایش دهد. به طور کلی مزایای نئوآدجوانت شامل:

• کوچک کردن تومور : شیمی درمانی قبل از جراحی ریه می‌تواند اندازه تومور را کاهش دهد و جراحی را آسان‌تر کند.
• ارزیابی پاسخ به درمان: با مشاهده واکنش تومور به داروها، پزشکان می‌توانند درمان‌های بعدی را شخصی‌سازی کنند.
• کاهش خطر متاستاز: درمان زودرس سلول‌های سرطانی می‌تواند از گسترش بیماری به سایر اندام‌ها جلوگیری کند.
• بهبود بقا:  مطالعات نشان می‌دهد که شیمی درمانی نئوآدجوانت) ترکیب شیمی و ایمونوتراپی) بقای کلی را در مقایسه با جراحی تنها، افزایش می‌دهد.

معایب شیمی درمانی نئوادجوانت

اغلب پزشکان، انتخاب شیمی‌درمانی نئوادجوانت را اغلب برای تومورهای بزرگ یا مواردی که جراحی اولیه دشوار است، توصیه می‌کنند. برای مثال، در سرطان ریه سلول غیرکوچک، ترکیب شیمی‌درمانی با ایمونوتراپی مانند نیولوماب قبل از جراحی، نتایج امیدوارکننده‌ای نشان داده است و می‌تواند نرخ پاسخ کامل پاتولوژیک را تا ۲۵ درصد افزایش دهد. با این حال، شیمی‌درمانی نئوادجوانت معایبی نیز دارد که عبارتند از:

• تأخیر در جراحی: درمان ممکن است ۴-۶ هفته طول بکشد، که در موارد پیشرفته می‌تواند ریسک‌دار باشد. زیرا تأخیر در انجام جراحی ممکن است اجازه دهد سرطان پیشرفت کند.
• عوارض جانبی: شامل تهوع، خستگی، ریزش مو و کاهش گلبول‌های سفید (نوتروپنی) است که سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند و جراحی را پیچیده‌تر سازد.
• عدم تحمل در برخی بیماران : افراد مسن یا با بیماری‌های زمینه‌ای ممکن است نتوانند درمان را کامل کنند.

در ایران، متخصصانی مانند خانم دکتر کتایون رحمدل، فوق تخصص جراحی توراکس و عضو انجمن جراحان توراکس اروپا (ESTS )، نقش کلیدی در هماهنگی این رویکرد ایفا می‌کنند. دکتر رحمدل با تجربه در بیمارستان رسالت تهران، تیم‌های چندرشته‌ای را رهبری می‌کند تا شیمی درمانی نئوآدجوانت با جراحی بهینه ترکیب شود و نتایج بهتری برای بیماران به ارمغان آورد.

شیمی‌درمانی ادجوانت: درمان بعد از جراحی

شیمی‌درمانی ادجوانت ((Adjuvant  پس از جراحی ریه انجام می‌شود و هدف آن از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده است که ممکن است با چشم غیرمسلح دیده نشوند. این رویکرد شیمی درمانی در جراحی سرطان ریه، برای جلوگیری از عود سرطان بسیار مؤثر است. در این نوع درمان نیز داروهای مشابه نئوادجوانت استفاده می‌شوند، اما تمرکز بر کاهش خطر بازگشت بیماری است. تحقیقات نشان می‌دهند که در بیماران NSCLC مرحله II و III، این درمان می‌تواند خطر مرگ را تا ۱۵ درصد کاهش دهد. مزایای شیمی‌درمانی ادجوانت شامل :

• هدف‌گیری سلول‌های میکروسکوپی: پس از جراحی، داروها سلول‌های سرطانی پنهان را از بین می‌برند و خطر بازگشت را تا ۱۵-۲۰% کاهش می‌دهند.
• شروع سریع جراحی:  بدون تأخیر، عمل جراحی در اولویت قرار می‌گیرد  و بیمار پس از بهبودی شیمی درمانی را می تواند به آسانی تحمل کند.
• شواهد قوی:  بر اساس مطالعات، آدجوانت در مراحل IIB و IIIA، بقای ۵ ساله را بهبود می‌بخشد.
• ترکیب با ایمونوتراپی: اخیراً، افزودن داروهای ایمونوتراپی مانند پمبرولیزوماب به شیمی آدجوانت، نتایج را دوچندان کرده است.

• مشخص شدن نوع سرطان: از آنجایی که جراحی ابتدا انجام می‌شود، مرحله دقیق سرطان بر اساس نمونه‌برداری پاتولوژیک تعیین می‌گردد و درمان ادجوانت می‌تواند بر اساس آن تنظیم شود.

معایب و عوارض شیمی درمانی بعد از جراحی

• عوارض پس از عمل:  بیماران تازه عمل‌شده ممکن است با درد، عفونت یا ضعف، درمان را سخت‌تر تحمل کنند.
• ریسک عود بالاتر اگر تأخیر شود:  اگر جراحی کامل نباشد، سلول‌های باقی‌مانده فرصت رشد پیدا می‌کنند.
• عوارض مشابه نئوآدجوانت:  تهوع، خستگی و مشکلات ایمنی، اما اغلب شدیدتر به دلیل وضعیت پس از جراحی.

در کل شیمی‌درمانی ادجوانت برای بیمارانی مناسب است که جراحی موفقیت‌آمیز داشته‌اند اما خطر عود بالایی دارند. مطالعات اخیر نشان می‌دهند که ترکیب آن با درمان‌های هدفمند می‌تواند نتایج بهتری به همراه داشته باشد. در عمل بالینی، جراحان توراکس مانند دکتر کتایون رحمدل، با ارزیابی پاتولوژیک پس از جراحی، تصمیم می‌گیرند آیا آدجوانت ضروری است. ایشان با تمرکز بر تکنیک‌های  minimally invasive surgery، بهبودی سریع‌تر بیماران را تسهیل می‌کنند تا شیمی درمانی مؤثرتر باشد.

عوامل مؤثر در تصمیم‌گیری برای شیمی‌درمانی

تصمیم‌گیری در مورد شیمی درمانی در جراحی سرطان ریه بر اساس عوامل متعددی صورت می‌گیرد. مرحله سرطان کلیدی است: در مراحل I، جراحی اغلب کافی است، اما در مراحل II-III، شیمی‌درمانی ضروری می‌شود. سن بیمار، وضعیت کلی سلامت و وجود بیماری‌های همراه مانند بیماری‌های قلبی نیز نقش دارند.

علاوه بر این، آزمایش‌های ژنتیکی مانند تست EGFR یا ALK می‌تواند درمان‌های هدفمند را پیشنهاد دهد که اغلب با شیمی‌درمانی ترکیب می‌شوند. در نهایت، مشاوره با تیم چندرشته‌ای شامل انکولوژیست، جراح توراکس و رادیولوژیست ضروری است.

مراقبت‌های پس از شیمی درمانی در جراحی سرطان ریه

شیمی درمانی (چه نئوآدجوانت یا آدجوانت) و جراحی سرطان ریه، بدن را تحت فشار قرار می‌دهند. شیمی درمانی با داروهایی مانند سیس‌پلاتین یا پمبرولیزوماب، سیستم ایمنی را تضعیف می‌کند و جراحی (لوبکتومی یا پنومونکتومی) می‌تواند عملکرد ریوی را تحت تأثیر قرار دهد. مراقبت‌های صحیح پس از شیمی درمانی در جراحی سرطان ریه به کاهش عوارض، تسریع بهبودی و افزایش بقای بیمار کمک می‌کند. این مراقبت‌ها شامل:

1.مدیریت عوارض: شیمی درمانی عوارضی مانند تهوع، خستگی، کاهش گلبول‌های سفید (نوتروپنی) و ریزش مو ایجاد می‌کند. بنابراین توصیه می شود بیمار اقدمات زیر را انجام دهد:

• استفاده از داروهای ضدتهوع
• تقویت سیستم ایمنی
• مدیریت خستگی با استراحت کافی
• حمایت روانی برای جلوگیری از افسردگی و اضطراب

2. تغذیه مناسب : شیمی درمانی و جراحی می‌توانند اشتها و جذب مواد مغذی را کاهش دهند. رژیم غذایی مناسب شامل:

• استفاده از مواد غذایی پروتئین دار مانند  مصرف تخم‌مرغ، گوشت بدون چربی، حبوبات و لبنیات برای بازسازی بافت‌ها.
•   نوشیدن ۸-۱۰ لیوان آب روزانه برای دفع سموم شیمی درمانی.
• استفاده از میوه‌ها و سبزیجات تازه برای تقویت سیستم ایمنی.
• کاهش مصرف قند و چربی‌های اشباع برای جلوگیری از التهاب.

3. بازتوانی ریوی و فعالیت بدنی: بازتوانی ریوی برای بهبود عملکرد ریه با انجام تمرینات هوازی، تمرینات مقاومتی، یوگا و مدیتیشن ضروری است

4.پیگیری‌های منظم پزشکی: پیگیری‌های منظم برای تشخیص زودهنگام عود یا متاستاز حیاتی است:

• تصویربرداری: سی‌تی اسکن قفسه سینه هر ۳-۶ ماه در دو سال اول پس از جراحی.
• آزمایش خون: بررسی مارکرهای تومور )مانند (CEA و عملکرد کبد و کلیه.

مراقبت‌های پس از شیمی درمانی در جراحی سرطان می‌توانند نرخ بقای ۵ ساله را تا ۵۰% افزایش دهند. با همکاری متخصصانی مانند دکتر کتایون رحمدل، بیماران می‌توانند به بهبودی سریع‌تر و زندگی باکیفیت‌تر دست یابند.

نقش مهارت متخصص توراکس در درمان سرطان ریه

در فرآیند شیمی درمانی در جراحی سرطان ریه، نقش جراح توراکس حیاتی است. جراح توراکس نه تنها جراحی را انجام می‌دهد، بلکه در ارزیابی اولیه، برنامه‌ریزی درمان و پیگیری پس از عمل نیز دخیل است. مهارت یک جراح توراکس می‌تواند تفاوت بین موفقیت و شکست را تعیین کند، زیرا جراحی‌های قفسه سینه پیچیده هستند و نیاز به دقت بالا دارند.

متخصص توراکس ماهری مانند خانم دکتر کتایون رحمدل، فوق تخصص جراحی توراکس و متخصص جراحی عمومی، با تجربه گسترده در جراحی‌های کم‌تهاجمی و درمان سرطان ریه، می‌تواند نقش کلیدی ایفا کند. ایشان با عضویت در جامعه جراحان ایران و تمرکز بر تشخیص دقیق و درمان‌های نوین، به بیماران کمک می‌کنند تا بهترین نتایج را کسب کنند. مهارت خانم رحمدل در جراحی‌های توراکوسکوپیک ( (VATS اجازه می‌دهد جراحی با برش‌های کوچک‌تر انجام شود، که زمان بهبودی را کاهش می‌دهد و عوارض را کم می‌کند. در مواردی که شیمی‌درمانی نئوادجوانت انجام می‌شود، ارزیابی دقیق جراح متخصص می‌تواند تعیین کند آیا تومور به اندازه کافی کوچک شده است یا خیر.

جراحان توراکس همچنین در ترکیب شیمی ‌درمانی با جراحی نقش دارند. آنها می‌توانند با نمونه‌برداری دقیق، مرحله سرطان را تعیین کنند و توصیه کنند آیا شیمی‌درمانی ادجوانت لازم است یا خیر. با پیشرفت‌های اخیر در جراحی رباتیک و کم‌تهاجمی، متخصصانی مانند خانم دکتر کتایون رحمدل به بهبود نرخ بقا کمک شایانی کرده‌اند. اگر نیاز به مشاوره و یا رزرو نوبت دارید با  شماره تلفن ۰۲۱۲۲۸۶۱۶۸۴ تماس بگیرید و یا در واتساپ ۰۹۱۲۱۵۹۵۸۹۲ پیغام بگذارید.