آسیب به قفسه‌سینه معمولاً به دلیل تصادفات، سقوط یا زخم‌هایی مثل چاقو و گلوله ایجاد می‌شود. این آسیب‌ها می‌توانند به دنده‌ها، ریه‌ها، قلب، رگ‌های خونی یا مری صدمه بزنند. جراحی توراکس برای درمان این مشکلات و نجات جان بیمار استفاده می‌شود. این مقاله با هدف، آشنایی با انواع جراحی توراکس در تروماهای قفسه سینه تدوین شده و به نقش خانم دکتر کتایون رحمدل بهترین جراح توراکس در موفقیت این عمل و نجات جان افراد آسیب‌دیده پرداخته است.
انواع تروماهای قفسه سینه
آسیب‌های قفسه‌سینه یکی از شایع‌ترین مشکلات در بیماران ترومایی هستند که می‌توانند به دلیل حوادث مختلف مانند تصادفات رانندگی، سقوط، یا زخم‌های ناشی از چاقو و گلوله رخ دهند. این آسیب‌ها به دلیل درگیری ساختارهای حیاتی مانند ریه‌ها، قلب، عروق بزرگ، دیافراگم و مری، می‌توانند تهدیدکننده حیات باشند. این آسیب‌ها به دو دسته اصلی بلانت (غیرنفوذی) و پنتراتینگ (نفوذی) تقسیم می‌شوند.
1. آسیب‌های بلانت (غیرنفوذی)
این آسیب‌ها ناشی از نیروهای فشاری یا ضربه‌ای هستند که بدون نفوذ جسم خارجی به قفسه سینه وارد می‌شوند. شایع‌ترین علل شامل تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع یا ضربات مستقیم در ورزش هستند. انواع این آسیب‌ها عبارتند از:
الف) شکستگی دنده‌ها: شامل شکستگی یک یا چند دنده به دلیل ضربه مستقیم.
ب) فلایل چست (قفسه سینه شناور): شکستگی دو یا چند دنده در چند نقطه، که باعث جدا شدن بخشی از دیواره قفسه‌سینه می‌شود.
ج) پنوموتوراکس: تجمع هوا در فضای پلورال (بین ریه و دیواره قفسه سینه) که باعث فروپاشی (کلاپس) ریه می‌گردد.
د) کونتوژن ریوی : که باعث له‌شدگی ریه و آسیب به بافت آن در تروماهای قفسه سینه می‌شود.
ز) پارگی دیافراگم: پاره شدن پرده دیافراگم (عضله‌ای که قفسه سینه را از شکم جدا می‌کند) به دلیل ترومای بلانت.
ه) آسیب‌های قلبی و عروقی: شامل کونتوژن قلبی (له‌شدگی قلب)، پارگی پریکارد، تامپوناد قلبی (فشار روی قلب به دلیل تجمع خون) یا آسیب به عروق بزرگ مانند آئورت و شریان‌های ساب‌کلاوین است.
و) هموتوراکس: تجمع خون در فضای پلورال (فضای بین ریه و دیواره قفسه سینه).
۲. آسیب‌های پنتراتینگ (نفوذی)
این آسیب‌ها به دلیل نفوذ اشیاء تیز یا گلوله ایجاد می‌شوند و معمولاً شدیدتر هستند، زیرا مستقیماً به ساختارهای حیاتی آسیب می‌زنند. انواع آسیب های نفوذی شامل:
الف) پارگی ریه : زخم‌های نفوذی می‌توانند باعث پارگی بافت ریه و پنوموتوراکس یا هموتوراکس شوند. تنگی نفس، درد شدید و خلط خونی از نشانه های پارگی ریه است.
ب) آسیب‌های قلبی: اشیاء نفوذی به قلب یا پریکارد که می‌توانند باعث تامپوناد قلبی یا خونریزی شدید شوند. شوک، افت فشار خون، نبض ضعیف، یا صداهای خفه قلب شوند.
ج) آسیب‌های عروقی: پارگی عروق بزرگ مثل آئورت یا شریان‌های ساب‌کلاوین که باعث خونریزی شدید، شوک، یا هماتوم در قفسه سینه می شوند.
د) آسیب‌های مری: پارگی مری به دلیل زخم‌های نفوذی، که نادر اما خطرناک است و دارای علائمی همچون درد شدید، تب، نشت محتویات گوارشی (مدیاستینیت) می‌باشد.
ه) آسیب‌های تراشه و برونش: پارگی راه‌های هوایی اصلی (تراشه یا برونش‌ها) به دلیل نفوذ جسم خارجی که منجر به نشت هوای زیرجلدی، تنگی نفس شدید و تغییر صدا می گردد.
روش های تشخیص و ارزیابی اولیه
مدیریت اولیه تشخیص تروماهای قفسه سینه براساس پروتکل‌های ATLS (پشتیبانی پیشرفته از زندگی در تروما) انجام می‌شود، که شامل ارزیابی راه هوایی، تنفس، گردش خون (ABC) است. ابزارهای تشخیصی شامل رادیوگرافی قفسه سینه، سونوگرافی (FAST)، سی‌تی اسکن با کنتراست و اکوکاردیوگرافی هستند. سی‌تی اسکن حساسیت بالایی (بیش از ۹۰%) برای تشخیص آسیب‌ها دارد، در حالی که رادیوگرافی ساده تنها ۵۸% حساس است. نشانه‌های جراحی فوری شامل هموتوراکس ماس )از دست دادن ۱۵۰۰ میلی‌لیتر خون اولیه یا ۲۰۰-۲۵۰ میلی‌لیتر در ساعت)، نشت هوای ماس، شوک مقاوم یا آسیب‌های تاییدشده تراشه، برونش و مری هستند.
انواع جراحی توراکس در تروماهای قفسه سینه
تروماهای قفسه‌سینه (Thoracic Trauma) از شایع‌ترین علل مرگ و میر هستند که می‌توانند منجر به اختلالات جدی تنفسی و قلبی-عروقی شوند. اگرچه بسیاری از این آسیب‌ها با درمان‌های غیرجراحی مانند لوله‌گذاری قفسه سینه (Chest Tube) یا مراقبت‌های حمایتی مدیریت می‌شوند، اما در برخی موارد نیاز به مداخله جراحی توراکس وجود دارد. انتخاب نوع جراحی بستگی به شدت آسیب، محل ضایعه و وضعیت همودینامیک بیمار دارد. انواع جراحی توراکس در مدیریت تروماهای قفسه‌سینه عبارتند از:
۱. توراکوتومی (Thoracotomy): توراکوتومی روش کلاسیک و باز جراحی است که با ایجاد برش بزرگ روی قفسه سینه انجام می‌شود. موارد کاربرد در تروما:
- خونریزی وسیع داخل قفسه‌سینه (Massive Hemothorax)
- آسیب به عروق بزرگ مانند آئورت یا ورید اجوف فوقانی
- پارگی ناف ریه (Hilar Injury)
- پارگی تراشه یا برونش اصلی
- سوراخ شدن قلب یا تامپوناد قلبی
۲. توراکوسکوپی ویدئویی (VATS): یک روش کم‌تهاجمی با استفاده از دوربین و برش‌های کوچک است که در بیماران پایدار تروماهای قفسه سینه کاربرد دارد. موارد کاربرد در تروما:
- تخلیه خون باقی‌مانده در قفسه سینه (Retained Hemothorax)
- درمان پنوموتوراکس‌های مکرر یا مقاوم
- ترمیم پارگی‌های کوچک دیافراگم
- خروج اجسام خارجی (مانند گلوله یا ترکش)
۳. جراحی ترمیمی دیافراگم (Diaphragmatic Repair): پارگی دیافراگم در تروماهای نافذ یا بلانت شایع است و می‌تواند باعث ورود احشاء شکمی به قفسه‌سینه شود. روش‌های جراحی عبارتند از:
- ترمیم باز از طریق توراکوتومی یا لاپاراتومی
- ترمیم کم‌تهاجمی با لاپاروسکوپی یا VATS در موارد پایدار
۴. جراحی ترمیمی تراشه و برونش (Tracheobronchial Repair): آسیب‌های تراشه و برونش از آسیب‌های خطرناک تروماهای قفسه سینه هستند که باعث نشت هوا و مشکلات تنفسی شدید می‌شوند. روش‌های درمان شامل:
- بخیه مستقیم محل پارگی
- در موارد وسیع: رزکسیون و آناستوموز مجدد تراشه یا برونش
۵. رزکسیون ریه (Lung Resection): در صورتی که آسیب ریه غیرقابل ترمیم باشد، بخش یا کل ریه باید برداشته شود:
- :Wedge Resection برداشت قطعه‌ای از بافت ریه
- :Lobectomy برداشت یک لوب ریه
- :Pneumonectomy برداشت کامل ریه
۶. جراحی عروق بزرگ (Major Vascular Repair): آسیب به عروق بزرگ قفسه سینه نیازمند جراحی فوری است:
- ترمیم یا بازسازی آئورت توراسیک
- ترمیم شریان یا ورید پولمونر
- استفاده از گرافت یا پروتز عروقی برای جایگزینی بخش آسیب‌دیده
۷. جراحی دیواره قفسه سینه (Chest Wall Reconstruction): در مواردی مانند شکستگی چندگانه دنده‌ها یا Flail Chest، دیواره قفسه‌سینه نیاز به بازسازی دارد. روش‌ها جراحی شامل:
- فیکس کردن دنده‌ها با پلیت و پیچ
- ترمیم آسیب‌های وسیع با استفاده از مش یا گرافت
۸. جراحی قلب در تروما: اگرچه به‌طور مستقیم در حوزه جراحی قلب قرار دارد، اما در تروماهای نافذ قفسه سینه انجام می‌شود:
- ترمیم پارگی میوکارد
- تخلیه تامپوناد قلبی با باز کردن پریکارد
- ترمیم عروق کرونری یا دهلیزی آسیب‌دیده
نقش خانم دکتر رحمدل در موفقیت جراحی قفسه سینه
جراحی‌های توراکس در تروماهای قفسه سینه طیف وسیعی از روش‌های باز و کم‌تهاجمی از توراکوتومی اورژانس برای نجات جان بیمار گرفته تا روش‌های کم‌تهاجمی مانند VATS برای مدیریت پایدارتر را شامل می‌شود. انتخاب بهترین روش به شرایط بالینی بیمار، نوع ضایعه و تجربه تیم جراحی بستگی دارد.
در موارد ترومایی شدید (مانند زخم‌های نفوذی یا تصادفات)، خانم دکتر رحمدل با تصمیم‌گیری سریع و انجام جراحی کنترل آسیب (TDCS) می‌توانند خونریزی‌های شدید یا آسیب‌های تهدیدکننده حیات را مدیریت کنند. این توانایی در توراکوتومی‌های اضطراری برای نجات جان بیمار حیاتی است.
دکتر کتایون رحمدل با استفاده از دانش عمیق خود در آناتومی قفسه‌سینه و بهره‌گیری از ابزارهای تشخیصی پیشرفته مانند سی‌تی اسکن، رادیوگرافی و اکوکاردیوگرافی، قادر به شناسایی دقیق آسیب‌ها و بیماری‌های قفسه سینه است. ایشان با ارزیابی دقیق شرایط بیمار، بهترین روش جراحی را انتخاب می‌کنند و برنامه‌ریزی جامعی برای عمل ارائه می‌دهند. همواره تشخیص دقیق و برنامه‌ریزی مناسب ایشان، خطر اشتباهات جراحی را کاهش داده و شانس موفقیت عمل را افزایش داده است. اگر نیاز به مشاوره و یا ویزیت دارید میتوانید با شماره تلفن ۰۲۱۲۲۸۶۱۶۸۴ تماس بگیرید و یا در واتساپ ۰۹۱۲۱۵۹۵۸۹۲ پیغام بگذارید.
